Od lat temat skróconego czasu pracy pojawia się w debatach publicznych: czy można pracować krócej bez strat dla pracodawcy? Czy czterodniowy tydzień pracy jest w Polsce realny? Jakie byłyby tego skutki dla gospodarki, rynku pracy i samych pracowników?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) podjęło decyzję o przetestowaniu takiego rozwiązania w praktyce. W sierpniu 2025 roku rozpocznie się nabór do pilotażowego programu „Skrócony czas pracy – to się dzieje!”, który pozwoli organizacjom na eksperymentowanie z różnymi modelami krótszego czasu pracy bez uszczerbku dla wynagrodzeń pracowników.
Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje, które pomogą Ci zrozumieć, na czym polega ten projekt, kto może w nim uczestniczyć, jakie są warunki, a także jakie korzyści i wyzwania się z nim wiążą.
Dlaczego skracamy czas pracy?
Polacy pracują dużo — średnio ponad 40 godzin tygodniowo — co plasuje nas w czołówce Europy. Jednak długi czas pracy nie zawsze oznacza większą wydajność. Coraz więcej badań pokazuje, że krótsze godziny pracy mogą poprawić produktywność, kreatywność, a także samopoczucie i zdrowie pracowników.
Na świecie (np. w Islandii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Japonii) przeprowadzono już szerokie testy skróconego czasu pracy. Wyniki są obiecujące: mniej stresu, mniej absencji, większa motywacja, a w wielu przypadkach — także wzrost wydajności. Polska chce teraz sprawdzić, jak te modele sprawdzą się w naszych realiach.
Na czym polega pilotaż?
Program umożliwia organizacjom przetestowanie skróconego czasu pracy w różnych wariantach, takich jak:
- 6‑godzinny dzień pracy,
- 4‑dniowy tydzień pracy (np. wolne piątki),
- dodatkowe dni urlopu,
- model „dłużej krócej” — np. dłuższe dni pracy w wybrane dni tygodnia, a krótsze w inne.
Kluczowe jest, że wynagrodzenie pracowników nie może zostać obniżone, a warunki pracy nie mogą się pogorszyć (np. poprzez przeciążenie obowiązkami w krótszym czasie).
Pilotaż ma pokazać, czy skrócony czas pracy jest opłacalny, jakie są jego skutki organizacyjne i społeczne oraz czy można go w przyszłości wprowadzić szerzej, np. poprzez zmiany w Kodeksie pracy.
📅Harmonogram pilotażu – kroki realizacji
Program podzielono na trzy główne fazy:
I. Przygotowanie (do 31 grudnia 2025 r.):
- Budowanie struktury projektu,
- Przeprowadzenie szkoleń i dobór narzędzi,
- Opracowanie raportów wstępnych i ankiet.
II. Etap testowy (1 stycznia – 31 grudnia 2026 r.):
- Pierwsze 6 miesięcy: skrócenie o 10% sumy godzin pracy,
- Kolejne 6 miesięcy: zwiększenie redukcji do 20%,
- Pracownicy muszą otrzymywać pełne wynagrodzenie przez cały okres.
III. Podsumowanie (do 15 maja 2027 r.):
- Przekazanie raportów końcowych i kwartalnych ankiet,
- Ewaluacja rezultatów projektu,
- Ewentualne wezwania ministerialne do wyjaśnień lub uzupełnień.
Kto może składać wnioski?
Do udziału w programie mogą zgłaszać się:
- Firmy prywatne (bez względu na branżę),
- Podmioty publiczne, np. jednostki samorządowe, urzędy pracy, fundacje, stowarzyszenia, organizacje związkowe.
Wymogi formalne:
- Co najmniej 12 miesięcy działalności przed złożeniem wniosku (bez przerw).
- Minimum 75% pracowników zatrudnionych na umowach pracowniczych (umowa o pracę, mianowanie, wybór, spółdzielcza umowa — B2B nie wystarcza).
- Projekt musi objąć co najmniej 50% całej załogi.
- Utrzymanie zatrudnienia na poziomie co najmniej 90% stanu początkowego (ewentualne zmiany muszą być merytorycznie uzasadnione).
- Wynagrodzenia pracowników muszą pozostać na poziomie sprzed pilotażu.
- Brak pogorszenia warunków pracy, np. w zakresie przerw, nadgodzin, funduszu socjalnego, dodatków.
💰Finansowanie i wydatki
Maksymalne limity dofinansowania:
- 1 000 000 zł na cały projekt,
- 20 000 zł na jednego pracownika objętego projektem.
Na co można przeznaczyć środki:
- Koszty operacyjne: koordynacja, ewaluacja, promocja projektu (do 10% budżetu),
- Wydatki merytoryczne: analizy, raporty, szkolenia, optymalizacja pracy, automatyzacja procesów, wynagrodzenia.
Środki pochodzą z rezerwy Funduszu Pracy.
Wymagane dokumenty i wniosek
Wniosek należy złożyć wyłącznie elektronicznie, w terminie:
- 14 sierpnia – 15 września 2025 r.
Co powinien zawierać wniosek:
- Formularz o przyznanie środków z Funduszu Pracy,
- Szczegółowy opis projektu: jakie są jego cele, jak zostanie wdrożony, jaką grupę pracowników obejmie i jakie mierniki zostaną zastosowane do oceny efektów. Konieczne będzie także przedstawienie planu budżetowego i harmonogramu działań.
- Oświadczenia:
- gotowość do kwartalnego wypełniania ankiet,
- brak zadłużenia wobec ZUS, US, brak niewypłaconych należności,
- brak zobowiązań wobec pracowników,
- deklaracja współpracy z urzędem pracy.
Co ważne, sam fakt złożenia wniosku nie gwarantuje dofinansowania — o przyznaniu środków decyduje komisja powołana przez MRPiPS.
Wnioski będą składane za pośrednictwem specjalnego generatora dostępnego na stronie internetowej MRPiPS.
⚖️Podstawy prawne i zgodność z Kodeksem pracy
Polski Kodeks pracy (art. 129 i kolejne) przewiduje standardowy tydzień pracy: 40 godzin, maksymalnie 8 godzin dziennie. Jednak zawiera też przepisy umożliwiające wprowadzenie różnych systemów czasu pracy, np. równoważnych, zadaniowych, skróconych lub w ruchomym rozkładzie.
Pilotaż nie wymaga zmiany prawa — uczestnicy działają w ramach istniejących regulacji, na podstawie specjalnej umowy zawartej z ministerstwem. Dane zebrane w trakcie programu mogą natomiast posłużyć jako podstawa do ewentualnych zmian legislacyjnych w przyszłości.
Korzyści z udziału w programie
Dla organizacji:
- Zwiększenie motywacji i zaangażowania zespołu,
- Poprawa wizerunku pracodawcy (nowoczesny, dbający o ludzi),
- Optymalizacja procesów, często wymuszająca cyfryzację i lepsze zarządzanie,
- Szansa na pozyskanie dofinansowania pokrywającego część kosztów zmian.
Dla pracowników:
- Lepsza równowaga między życiem zawodowym a prywatnym,
- Mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego,
- Większe zadowolenie z pracy.
⚠️Na co warto uważać?
Choć program daje wiele szans, wiąże się też z wyzwaniami:
- Konieczność przygotowania szczegółowych raportów i ankiet kwartalnych,
- Formalności związane z rozliczeniami i dokumentacją,
- Potrzeba dobrej komunikacji wewnętrznej, aby zespół rozumiał zmiany,
- Ryzyko, że „skrócenie czasu pracy” stanie się jedynie formalnością bez rzeczywistych usprawnień — co grozi przeciążeniem zespołu.
📢Podsumowanie
Pilotażowy program „Skrócony czas pracy – to się dzieje!” to wyjątkowa szansa dla polskich firm i instytucji, by przetestować nowoczesne modele pracy: krótsze dni, dłuższe weekendy, elastyczne godziny — i to przy pełnym wsparciu finansowym oraz bez strat dla wynagrodzeń zespołu.
To nie tylko eksperyment organizacyjny, ale także inwestycja w dobrostan pracowników, budowę wizerunku odpowiedzialnego pracodawcy oraz w przyszłościowe, bardziej efektywne procesy pracy.
Pamiętaj: udział w programie wymaga solidnego przygotowania — od przemyślanego projektu, przez budżet, po wskaźniki sukcesu i dobrą komunikację wewnętrzną.