Monitoring przelewów bankowych
Organy podatkowe we współpracy z bankami nieustannie monitorują nie tylko pojedyncze przelewy na duże kwoty, ale także regularne wpłaty na mniejsze sumy. Takie wpłaty mogą zostać rozpoznane jako niezgłoszone darowizny, a nietypowe tytuły przelewów mogą skutkować kontrolą transakcji i sankcjami podatkowymi.
Obowiązki instytucji finansowych
W dobie cyfryzacji i powszechnego korzystania z bankowości elektronicznej przelewy bankowe stały się codziennością. Instytucje finansowe w naszym kraju, w tym banki, mają obowiązek monitorowania oraz zgłaszania podejrzanych transakcji, w szczególności tych o wysokiej wartości. Jest to konsekwencją stosowania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która implementuje unijne dyrektywy AML (Anti-Money Laundering). Celem tych regulacji jest zapobieganie działalności przestępczej, w tym finansowaniu terroryzmu oraz praniu pieniędzy.
Limity transakcji wymagających rejestracji
Z przepisów tych wynika, że instytucje obowiązane (np. banki, firmy pożyczkowe, kantory, notariusze) są zobligowane do rejestrowania każdej transakcji o wartości równej lub wyższej niż 15 000 euro (lub jej równowartości w innej walucie). Wartość ta odnosi się zarówno do pojedynczej operacji, jak i serii powiązanych transakcji, które łącznie przekraczają ten próg.
Zgłaszanie transakcji do GIIF
Takie transakcje muszą być zgłaszane do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF). Zgłoszenie odbywa się w formie raportu, który zawiera szczegółowe informacje o nadawcy i odbiorcy środków, a także o celu i charakterze transakcji. GIIF analizuje zgromadzone dane pod kątem ewentualnych nieprawidłowości, a w przypadku wykrycia podejrzanych operacji może wszcząć postępowanie wyjaśniające, a nawet przekazać sprawę organom ścigania.
Limity wewnętrzne w bankach
W Polsce wiele banków wprowadza bardziej restrykcyjne regulacje wewnętrzne niż wynikałoby to z zapisów ustawy. W ramach własnych polityk bezpieczeństwa niektóre instytucje finansowe stosują niższe limity, na przykład 10 000 euro. Oznacza to, że nawet transakcje na kwoty poniżej oficjalnego progu mogą być zgłaszane do GIIF, jeśli bank uzna je za potencjalnie podejrzane.
Bank przed rozpoczęciem realizacji transakcji może zażądać dodatkowych informacji lub dokumentów potwierdzających legalność przelewu. Jeśli uzna operację za podejrzaną, może ją wstrzymać lub nawet zamrozić środki na rachunku do czasu wyjaśnienia sprawy. Klienci banków powinni być świadomi tych zasad i możliwych konsekwencji wynikających z niedopełnienia obowiązków informacyjnych dotyczących transakcji.
Darowizny – limity i opodatkowanie
Jeżeli chodzi o darowizny, ich przekazywanie podlega regulacjom zawartym w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Podatek ten obowiązuje w przypadku przekazania majątku bez ekwiwalentu, a jego wysokość zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.
❗Limity zwolnienia z podatku:
- I grupa podatkowa: 36 120 zł – najbliższa rodzina: małżonkowie, rodzice, dzieci, wnuki, rodzeństwo, teściowie
- II grupa podatkowa: 27 090 zł – dalsza rodzina: rodzeństwo rodziców, zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry), małżonkowie rodzeństwa
- III grupa podatkowa: 5 733 zł – pozostałe osoby niespokrewnione
📨Przekroczenie tych kwot w ciągu pięciu lat od tego samego darczyńcy obliguje obdarowanego do zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy na formularzu SD-Z2.
Jeśli darowizna nie zostanie zgłoszona w terminie, obdarowany musi zapłacić podatek według skali progresywnej:
- I grupa podatkowa: od 3% do 7% wartości darowizny
- II grupa podatkowa: od 7% do 12%
- III grupa podatkowa: od 12% do 20%
Osoby należące do zerowej grupy podatkowej (np. małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice) mogą uniknąć podatku, jeśli zgłoszą darowiznę w terminie i środki zostaną udokumentowane przelewem bankowym.
Tabela: Skale podatkowe w podatku od darowizn
| Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 3% | |
| 11 833 | 23 665 | 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 7% | |
| 11 833 | 23 665 | 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 665 | 1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
| 3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 11 833 | 12% | |
| 11 833 | 23 665 | 1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
| 23 655 | 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł | |
Konsekwencje niezgłoszenia darowizny i nietypowych przelewów
⚠️Niedopełnienie obowiązków podatkowych związanych z darowiznami może skutkować sankcjami finansowymi oraz karami za celowe unikanie opodatkowania.
Organy podatkowe monitorują również:
- regularne przelewy na niskie kwoty, wykonywane często i na rzecz różnych odbiorców
- przelewy z nietypowymi tytułami, które mogą sugerować próbę unikania opodatkowania
Zgodnie z ustawą Ordynacja podatkowa, organy skarbowe mają prawo żądać informacji na temat przepływów finansowych.
Dodatkowo, zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług, przedsiębiorcy dokonujący regularnych przelewów powinni posiadać dokumentację uzasadniającą te transakcje, zwłaszcza jeśli dotyczą działalności gospodarczej.
Brak takiej dokumentacji może prowadzić do kontroli skarbowej oraz konieczności udowodnienia źródła pochodzenia środków.
Urząd skarbowy może również powołać się na ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, która daje prawo do analizy i monitorowania transakcji bankowych pod kątem zgodności z przepisami podatkowymi.
Każdego roku urzędy skarbowe korzystają ze swoich uprawnień w zakresie kontroli kont bankowych. W przypadku wykrycia nieprawidłowości mogą nałożyć sankcje finansowe zgodnie z przepisami Kodeksu karnego skarbowego, w tym grzywnę, a w skrajnych przypadkach – karę pozbawienia wolności.
🚨4 fundamentalne zasady
Dlatego warto przestrzegać czterech podstawowych zasad:
- Dokładnie opisywać tytuły przelewów
- Przechowywać dokumentację
- Zgłaszać darowizny
- Unikać podejrzanych transakcji